top of page
Het Museum
van verkeersborden
en openbare verlichting
Lichtgevende
kegels
Definitie:
Verlichte signalisatie bestaat uit het geheel van lichtgevende hulpmiddelen met als doel het wegverkeer te regelen.
Bij het MuSé is dit departement toegespitst op vier hoofdthema’s:
Lichtgevende kegels
Lichtgevende kegels
-Definitie:
Een zuil laat toe om een gebied af te bakenen. Het is een functioneel product dat gebruikt wordt om een bepaald gebied visueel te begrenzen.
-Eigenschappen:
Na de Tweede Wereldoorlog koos België ervoor om het gebruik van lichtgevende kegels (zuilen) te veralgemenen. Tegen eind jaren ’60, begin jaren ’70 hadden deze kegels een karakteristieke vorm.
Anno 2023 zijn er slechts nog weinig kegels te vinden. Op basis van onze waarnemingen bestonden ze uit twee aan elkaar gesloten delen. Dat verklaart de aanwezigheid van de zwarte lijn in het midden. De meestvoorkomende kleur was geel, maar zeer zelden stonden er ook witte zuilen. Waarschijnlijk waren ze gemaakt uit glasvezel en polyesterhars, zoals hieronder geillustreerd (gefotografeerd in Chênée in januari 2024):
Op dit kruispunt in Chênée, gevormd door de N30, N61 en N601, staan in totaal 12 lichtgevende kegels. Ze staan er met zekerheid al van 1982, wanneer dit kruispunt heringericht werd door de opening van de E25 (voorheen E9). De lichtbron is ondertussen gemoderniseerd (zoals we verder nog zullen zien), maar de zuil zelf is nog oorspronkelijk. In januari 2024 stonden er nog twee.
Voordeel van dit materiaal is uiteraard de kleur die ook overdag goed zichtbaar is. De vorm speelt ook mee, de weggebruiker kan er moeilijk naastkijken. Het feit dat deze zuilen nog steeds op hun plaats staan, kan gelinkt zijn aan hun effectiviteit, zowel overdag als ‘s nachts.
-Functies:
Lichtgevende kegels hebben twee functies:
Het signaleren van een eiland, centraal op de weg gelegen. Deze foto is genomen in Ougrée in januari 2024. Ter info, het bord van het type D (pijl) dateert uit 1979 en is voorzien van 2 18W TL-lampen. De lichtzuil wordt verlicht door een schijner op LEDs.
Lichtzuilen worden ook gebruikt voor rijbaanscheiding. Deze foto is genomen in Angleur (Google Mpa)s. De rijbaan splitst zich uit in drie rijstroken, gemarkeerd door twee paaltjes.
-Geschiedenis en lichtbronnen:
De geschiedenis en de ontwikkeling van lichtgevende kegels hangen samen. Kijken we even naar onderstaande voorbeelden doorheen de tijd:
Nabij het oude stationsgebouw van Liège-Guillemins stond deze verlichte zuil. Hij was van metaal (gietijzer?). Het bovenste gedeelte was verlicht, meer bepaald in het oranje. Zoals ik het me herinnerde, knipperde hij niet. Waarschijnlijk werd de zuil verlicht door een gloeilamp.
Hier zien we de wijk ‚Hocheporte‘ in Luik (1971), vòòr de herinrichtingen die deze plaats daarna gekend heeft. Als je goed kijkt, zie je twee lichtgevende kegels. Deze uitrusting verscheen waarschijnlijk vanaf het begin van de jaren ' 70, uitgerust met TL-lampen.
-TL lampen:
Fluorescentielampen (TL-lampen) deden hun intrede na de Tweede Wereldoorlog. In de loop der jaren leverden ze steeds betere prestaties op het gebied van lichtsterkte en levensduur. Tot halverwege de jaren ’90 zaten ze in alle lichtgevende kegels. In februari 2024 heeft het MuSé een kegel teruggevonden die nog steeds met deze technologie uitgerust was. Deze bevindt zich meer bepaald in Dolembreux aan de uitrit van de E25-snelweg. Deze kegel is al in dienst sinds 1977, jaar waarin hij geïnstalleerd werd.
Merk op dat deze paal uit twee delen bestaat. Waarschijnlijk is hij gemaakt uit glasvezel en polyesterhars. In de loop der jaren bleek dit materiaal vrij kwetsbaar, net als het tweedelige ontwerp. De gele kleur heeft de tands des tijds goed doorstaan gedurende de 47 jaar dat deze kegel al ter plaatse staat.
Deze lichtkegel bevat twee verticale TL-lampen van 30W elk. De elektrische apparatuur bevindt zich aan de onderkant van de kegel. Daardoor worden ze veelal blootgesteld aan vochtigheid, waardoor hun toestand snel verslechterd.
Ondanks zijn respectabele leeftijd brandt deze kegel nog steeds bij het vallen van de avond. Foto genomen in februari 2024.
Het is onmiskenbaar dat deze kegels duidelijk een veiligheidsfunctie vervullen. Zijn vorm zorgt ervoor dat hij ook zichtbaar is in de sneeuw of in hoog gras. Nochtans is vooral het onderhoud van de elekrische apparatuur een probleem. Immers, bij een ongeval zouden de kosten voor vervanging vrij hoog oplopen. Dan is namelijk niet alleen de kegel beschadigd, maar ook alle achterliggende apparatuur.
Deze foto is genomen door Aclimex Luik, gespecialiseerd in lichtgevende kegels. We zijn in Luik, wijk Hocheporte en zien een beschadigde kegel. Ook het verlichtingssysteem is beschadigd. De reparatie bestond er dus in om het hele systeem te vervangen (uitgezonderd de betonnen voet).
-Oplossing:
Het aantal lichtgevende kegels op onze wegen is indrukwekkend. Ze bewijzen zeker allemaal hun nut voor de weggebruikers. Er moet dus nagedacht worden over de kwetsbaarheid van het hele systeem, en vooral over alternatieven voor TL-lampen. Zo kunnen kosten bespaard worden in onderhoud en reparatie.
Tegen eind jaren ’80 verschenen er vreemde kegels in de stad Luik... Er zaten geen TL-lampen meer in, maar de verlichting werd verzekerd door lichtprojectoren op natriumhogedruk. Voordeel is dat bij een ongeval alleen de kegel vervangen moest worden, en dan de lichtbron intact bleef.
Met de opkomst van metaaljodidelampen begin jaren ’90 paste men de lichtbron opnieuw aan. Opnieuw werd het principe toegepast van de lichtbron die aan de voet van de kegel ingebouwd zit.
Hoewel men al nadacht over een makkelijker onderhoud en lagere kosten, was het energieverbruik niet echt een bekommernis. Metaaljodidelampen verbruikten nog steeds 55W, tegenover 60W voor TL-lampen. Als de lamp defect was, was de volledige kegel niet meer verlilcht (in geval van een defecte TL-lamp was er nog steeds de andere).
Met de opkomst van LED-lampen vanaf begin jaren 2000 werd heel het beleid op gebied van lichtbronnen omgegooid. LED’s vervingen voortaan alle voorgaande lichtbronnen: gloeilampen, fluorescentielampen (TL-lampen), halogeenlampen, inductielampen en natriumlampen. Dat lag daarom voor de hand om LEDs ook te gebruiken in lichtgevende zuilen.
Deze kegel in Dolembreux werd oorspronkelijk verlicht door twee TL-buizen. Daarna werd overgeschakeld op LED-verlichting. Men ziet duidelijk dat de lichtintensiteit veel hoger ligt.
Op hetzelfde kruispunt werd ook een andere kegel beschadigd. Terwijl de lichtkegel verdwenen is, is de lichtbron (LED) volledig intact gebleven. Bij onderhoud moet men dus enkel de kegel vervangen. Het LED-armatuur bestaat uit 12 lichtbronnen met een verbruik van 22W.
Fabrikanten van lichtgevende kegels doet veel onderzoek naar ergonomie, waterbestendigheid, onderhoudsvriendelijkheid, ombouw van oude zuilen, esthetiek, ... De LED modules zijn bestand tegen water en strooizout. Men is zelfs zo innovatief geweest dat elektrocutie van weggebruikers bij ongevallen voorkomen wordt.
-Andere lichtgevende kegels :
Koepelvormige verlichte kegels aan het monument Zenobe-Gramme in angleur. Deze zuilen zijn vervangen door kegels bij de modernisering van de lichtgevende signalisatie op het kruispunt in 2018.
Lichtgevende kegels in de vorm van een mijn in Chaudfontaine (februari 2024). Deze werden geïnstalleerd tijdens grootscheepse werken voor de heraanleg van de weg (jaren ’90?). De lichtbron zou een compacte fluorescentielamp kunnen zijn.
Lichtgevende zuil in de vorm van een koepel, op de N61 in Trooz. Waarschijnlijk werd hij aangebracht in 2009 wanneer deze weg opnieuw geasfalteerd werd. Hij bestaat uit een groot aantal gele LED-lichtjes op het oppervlak. Sinds de overstromingen van juli 2021 brandt hij echter niet meer (foto genomen in februari 2024).
Sinds midden jaren ’90 zien we de opkomst van de projector aan de basis van de paal en het geburik van metaalhalogenidelampen. Op de foto zien we een lichtgevende zuil met bovenaan een verkeersbord. Het zou één van de eerste exemplaren zijn, gemaakt in Verviers. We weten niet op welke locatie deze opstelling vroeger stond.
Kegel met daarop een verkeersbord. Dankzij dit systeem bespaart de wegbeheerder op de kosten van een volledig verlicht bord (verbruik 2 x 18W). Door een intern reflectorsysteem wordt het licht van de lamp aan de voet van de paal gereflecteerd naar de voorkant van het bord. Die voorkant is gemaakt van transparante retroreflecterende folie, wat betekent dat het geel nog steeds zichtbaar is als de projector zou uitvallen (door de koplampen van voertuigen).
De bovenste opstelling is gered tijdens de wegenwerken aan het begin van de E313 in Vottem. Het tweede staat ter hogte van Zénobe Gramme (N90) in Angleur.
-Lichtgevende kegels doorheen de tijd :
We bevinden ons op de N4 in Nassogne. Hierbij een aantal fotos genomen door Google Maps, die gecombineerde opstellingen tonen.
In 2009 werd deze rijbaanscheiding gesignaleerd door een mooi verlict D1d-bord (uitgerust met TL-lampen van 3 x 18W), twee ATEA-verkeerslichten (lenzen van 300mm, twee gloeilampen van 100W) en een lichtgevende zuil (waarschijnlijk verlicht door 70W metaalhalogeenlampen).
In 2018 lijkt er aan deze opstelling niet veel veranderd. Nochtans werden de twee lampen vervangen door LED-exemplaren.
In 2020, hoogstwaarschijnlijk als gevolg van een ongeval, is het geheel volledig veranderd. De LED-lampen zijn er echter nog steeds. De verlichte D1d-pijl is verdwenen en vervangen door een verlichte kegel, met bovenop een knipperlicht. Verlichting gebeurt door middel van LEDs. Merk op dat ook de volledige paal vervangen is.
2021: opnieuw vervanging van het geheel. Deze keer wordt de verlichte zuil bekroond door een klein D1d-bord.
In 2023 gebeurt er opnieuw een ongeluk, waarbij het geheel verwijderd wordt! Een close-up van de voet van de lichtzuil laat ons niet toe om de gebruikte lichtbron te achterhalen. Het lijkt er echter op dat het apparaat ontworpen is voor LED-verlichting.
bottom of page