Het Museum
van verkeersborden
en openbare verlichting
Horizontale
signalisatie
Definitie:
Horizontale signalisatie omvat alle gekleurde markeringen die rechtstreeks op de weg geschilderd zijn. De term ‘markeringen’ verwijst naar alle tekens en aanduidingen die op een rijweg geschilderd of geplakt zijn en die tot doel hebben de rijrichting op een ondubbelzinnige manier duidelijk te maken aan de weggebruiker.
Geschiedenis:
De doelstelling van wegmarkeringen is om weggebruikers bijvoorbeeld de rijrichting aan de geven, maar ook bepaalde aanwijzingen in het bijzonder.
Op het eerste zicht is de oorsprong van wegmarkeringen in de Verenigde Staten te vinden. We zijn rond het jaar 1907, wat erop wijst dat het principe reeds lang meegaat. Volgens de literatuur waren het aanvankelijk de ‘STOP’-borden die letterlijk in de verf werden gezet door ze op het wegdek te schilderen. Rond 1911 besloot de stad New York oversteekplaatsen voor voetgangers op haar hoofdwegen aan te brengen. De centrale witte lijn wordt ook gebruikt op de rijrichting aan te duiden, vooral op kruispunten en in bochten. Als we het hebben over wegmarkeringen, moeten we het ook hebben over innovatieve idee van Rudolphe Potters uit 1914 (zie sectie “Verticale signalisatie”). Hij nam immers het initiatief om microkorrels aan de verf toe te voegen om deze zo bij nacht beter zichtbaar te maken. Deze korrels van Potters verschenen op de wegen rond 1934. In Frankrijk verschenen echter gele markeringen voor het eerst in 1934. Wat Duitsland betreft, verschenen de eerste witte wegmarkeringen in 1921 (Sutton Colfield). In 1971 kwam er een belangrijke aanpassing. Men moest immers voldoen aan de aanbevelingen van het Verdrag van Wenen inzake het Wegverkeer van 8 november 1968. Dat handelde over de harmonisering van wegsignalisatie: de lijnen werden wit. Dit creëerde immers zowel bij dag als bij nacht meer contract in vergelijking met de vroegere gele kleur. In de Verenigde Staten echter werd de witte kleur vervangen door geel.
Vandaag de dag is wit nog steeds de algemene regel. Geel wordt enkel gebruikt voor tijdelijke markeringen. Andere kleuren zijn ook mogelijk, maar die moeten voldoen aan zeer strikte regels: blauw voor parkeren bijvoorbeeld. Steeds meer en meer geavanceerde technieken maken het ook mogelijk om reproducties van verkeersborden op de grond aan te brengen.
Tot slot worden sinds 2023 op bepaalde wegen fosforescerende markeringen uitgetest. Deze markeringen slaan overdag licht op en geven het ’s nachts weer af. Het idee bestaat erin om dit vooral te gebruiken op wegen met geen of onvoldoende verlichting.
Markeringen en retroreflectie:
Wegmarkeringen worden dus gekenmerkt door het principe van retroreflectie. Deze eigenschap bereikt men door glazen microkorrels toe te voegen aan de verf of het thermoplastische materiaal.
Ziehier een voorbeeld van een gestructureerde thermoplastische wegmarkering, aangebracht bij hoge temperatuur (160 tot 180°C). De microkorrels aan de oppervlakte zijn duidelijk zichtbaar. In feite zitten de microkorrels in het materiaal zelf, maar wanneer de markering aangebracht wordt, spuit men machinaal de korrels op het oppervlak van de markering. Resultaat is een onmiddellijke retroreflectie. Na verloop van tijd, bij slijtage, zijn het de interne microkorrels die deze functie als het ware overnemen.
Er bestaan verschillende korrelgroottes. Wegmarkeringen aanbrengen moet gebeuren volgens de regels van de kunst. Zo moeten er bijvoorbeeld de juiste klimatologische omstandigheden zijn. In sommige gevallen kan het noodzakelijk zijn om een droogversneller te gebruiken (bij verfmarkeringen). Op deze foto ziet men een tube met bruine vlekken. Dat is de droogversneller. Ook andere additieven kunnen nog worden toegevoegd, om de markeringen bijvoorbeeld een ruwere afwerking te geven.
Technieken voor wegmarkeringen:
In het algemeen zijn er verschillende methoden om wegmarkeringen aan te brengen:
Zo kan men de hete verf / thermoplastisch materiaal op het wegdek spuiten. De markering is ofwel in reliëf (zoals op de foto hiernaast), ofwel is ze doorlopend. Het voordeel van reliëfmarkering is dat deze ook bij regen haar retroreflectie behoudt.
De markeringen kunnen ook koud verlijmd worden, zoals in dit voorbeeld op een gestructureerd oppervlak
Sjabloneren is een andere methode om een symbool op het wegdek aan te brengen. Het sjabloon wordt zowel voor markeringen met verf gebruikt, maar ook voor thermoplastisch materiaal.
Fabrikanten voorzien tegenwoordig ook voorgedrukte markeringen die warm geplaatst worden. Dit kan gaan over cijfers of zelfs verkeersborden die op het wegdek herhaald worden. Ze bestaan in verschillende kleuren. De markeringen worden warm aangebracht dor middel van een gasbrander.
Microkorrels, een gecontroleerd kwaliteitsproduct:
De mate van retroreflectie van een markering hangt af van de kwaliteit van de gebruikte microkorrels. Het zijn deze korrels die door hun bolvormig uiterlijk werken als vergrootglazen. Op die manier weerkaatsen ze licht in de richting van de bron.
Hiernaast ziet men twee kwaliteitsproeven, die twee verschillende resultaten tonen. De eerste (bovenste) foto toont hoe het moet: de korrels zijn immers bolvormig. Wat de tweede test betreft (foto hieronder), is er echter een kleine glasmassa. Deze is niet bolvormig, wat de retroreflectie van het licht kan verstoren.
Wegmarkeringen in Beliê doorheen de geschiedenis:
Volgens ons onderzoek bestonden nagels om oversteekplaatsen voor voetgangers en rijbanen af te bakenen al vóór de Tweede Wereldoorlog (jaren ’30). Ze bleven ook lang na de oorlog bestaat. We vonden ze bv. In 1968 in de Rue Gréty in Luik. We hebben er ook teruggevonden in de Rue F. Nyst (Luik) in 2022 (linkse foto), onder de teerlaag die de kasseien bedekt.
Dankzij het departement Openbare Werken van de stad Luik is het MuSé erin geslaagd om een tiental nagels te redden.
Dat was mogelijk tijdens de complete vernieuwing van de Rue. F. Nyst in maart 2024. Ze zijn gemaakt uit aluminium en hebben een diameter van 10cm.
Er zijn duidelijk twee types te onderscheiden. Deze nagels werden tussen de kasseien aangebracht, wat ons doet vermoeden dat de markeringen gelijktijdig aangebracht werden.
Dit systeem ging perfect samen met het nieuwe, waarbij geschilderde markeringen op het wegdek aangebracht werden, zoals op deze foto van de Place Saint Lambert in Luik (1969). Merk op dat de nagels op de achtergrond te zien zijn, terwijl we op de voorgrond een voor die tijd modern zebrapad zien (bestaande uit witte en gele lijnen).
De eerste snelwegen in België hadden een dubbele markering: wit in het midden van de rijbaan en geel voor de randmarkering. Op andere wegen kon de randmarkering uit twee gele lijnen bestaan. Na 1975 werd deze boordmarkering standaard op alle rijkswegen en werd ze wit doorlopend.
In 1950 waren de pijlen voor baanselectie ook wit. Waarschijnlijk veranderden ze pas in het begin van de jaren 1970 van vorm.
